Trung Quốc huấn luyện với chiến đấu cơ cùng màu sơn Su-30 của Việt Nam

Ít nhất một chiến đấu cơ Su-30 trong vai trò phi đội không kích xâm lượp của Không quân Trung Quốc đã được sơn màu giống màu sơn của các chiến đấu cơ Su-30MK2 mới mà Không quân Việt Nam đang sử dụng. Theo Strategypage, điều này có thể là một cảnh báo cho Việt Nam hoặc nói lên rằng, ít nhiều các phi công Trung Quốc đang được đào tạo để nhanh chóng nhận dạng và đối phó với những chiếc Su-30 của Việt Nam.

Không quân Trung Quốc hiện có một đơn vị được thành lập để đóng vai trò mô tả về các máy bay đặc biệt của "đối phương", bao gồm các máy bay chiến đấu chiến thuật của Không quân Mỹ và Không quân Ấn Độ. Như vậy, họ (Trung Quốc) đang có khoảng 3 phi đội đóng giả kẻ thù xâm lượp (quân xanh) (quân đội Trung Quốc qui định màu xanh là màu địch, màu đỏ là màu quân đội giải phóng).

Su-30MKK với  màu sơn camo giống hệt Su-30MK2 mới của Việt Nam

Một đơn vị được trang bị các chiến đấu cơ Su-30, đại diện cho các tiêm kích F-15 của Mỹ hoặc Su-30 của Ấn Độ và Việt Nam. Một phi đội khác trang bị các máy bay J-10A, tương tự như các máy bay F-16 của Không quân Mỹ, Hàn Quốc, Nhật Bản và Đài Loan. Phi đội tiêm kích thứ ba trang bị các máy bay J-7 (sao chép từ MiG-21), đóng vai là các tiêm kích MiG-21 của Không quân Ấn Độ và Việt Nam.

Top Gun Mỹ phiên bản Trung Quốc

Việc sử dụng máy bay của chính mình làm "kẻ thù huấn luyện giả định" đã được Trung Quốc triển khai từ năm 1969, khi đó, một trường đạo tạo phi công chiến đấu với mô hình như vậy đã được Hải quân Mỹ thành lập với tên gọi Top Gun, để có thể huấn luyện chống lại các phi công Bắc Việt đang sử dụng các máy bay chiến đấu Liên Xô với hiệu suất chiến đấu vượt trội.

Quá giống Su-30 của VN

Sự khác biệt trong hoạt động của Top Gun là nhấn mạnh việc đào tạo phi công làm thế nào để có thể đánh bại được những máy bay tiềm năng của kẻ địch. Cách huấn luyện này được Không quân Mỹ gọi là "huấn luyện không đồng dạng".

Trong quá khứ, các phi công Mỹ từng được huấn luyện để chống lại các đồng đội của họ, tất cả đều bay trên máy bay Mỹ và sử dụng chiến thuật của Mỹ. Chiến thuật đã từng được thực hiện trong Chiến tranh Thế giới thứ II, do các phi công kẻ thù không được thực hành nhiều và được sử dụng máy bay tương tự và các chiến thuật như vậy. Quan trọng nhất là có nhiều trận chiến trên không xảy ra, tạo cho họ nhiều cơ hội để rèn luyện.

Ở Việt Nam thì không như vậy, phi công Bắc Việt được đào tạo khá khác Nga bởi họ đã có một quãng thời gian khủng khiếp để đối đầu hạ gục các phi công Mỹ. Chương trình đào tạo Top Gun trong thời gian 4 tuần đã giải quyết được vấn đề khi đối đầu với các phi công Bắc Việt. Lực lượng không quân sau một thời gian ngắn trong trường huấn luyện Red Flag của họ. Trong đầu những năm 1980, Nga đã thành lập một trường học đào tạo phi công chiến đấu như vậy, sau đó, Trung Quốc cũng đi theo mô hình này vào năm 1987.

Trong 4 thập kỷ qua, đã có hai chương trình huấn luyện không quân Mỹ được phát triển khác nhau, họ đã thay đổi hoàn toàn khái niệm "đào tạo không đồng dạng" (dissimilar training). Hải quân Mỹ giữ Top Gun như một chương trình để trau dồi kỹ năng chiến đấu cho phi công của họ, trong khi đó Không quân thì đi theo chương trình Red Flag phức tạp hơn, trong đó có sự tham gia của nhiều loại máy bay với nhiều nhiệm vụ chiến đấu khác nhau (đặc biệt là tác chiến điện tử).

Su-30MK2 của VN

Nhưng sau khi Chiến tranh Lạnh kết thúc, Không quân Mỹ nhận thấy không có đối thủ nào có thể trở thành kẻ thù tiềm năng của họ và đã chuẩn bị cho các phi công của họ ở tất cả các thể loại huấn luyện. Nói cách khác, huấn luyện không đồng dạng của các phi công lái chiến đấu cơ Mỹ đã không còn quan trọng như thời kỳ Chiến tranh Lạnh.

Thực tế, Không quân Mỹ nghĩ rằng kỹ năng bay của các phi công Liên Xô đã bị giảm sút trong những năm 1980 do vấn đề kinh tế ở Liên Xô đã bắt buộc họ phải cắt giảm thời gian bay huấn luyện cho các phi công. Trong khi đó, thời gian bay của các phi công Mỹ đã liên tục tăng lên trong khoảng thời gian đó. Hơn nữa, các hệ thống mô phỏng bay cũng đã được Mỹ phát triển tốt hơn, các phi công Mỹ nhận ra rằng, ngay cả những trò chơi chiến đấu trên mô phỏng cũng mang lại cho họ nhiều giá trị đào tạo.

Do vậy, trong cuối những năm 1990, ngân sách cho hai chương trình đào tạo Top Gun và Red Flag đã bị cắt giảm. Tuy nhiên, hai chương tình này vẫn còn tồn tại. Nhưng hiện nay Trung Quốc đang tiếp tục cải thiện khả năng chiến đấu trên không của họ bằng các mô hình đào tạo tương tư như Top Gun và tăng thời gian bay cho phi công của họ. Về chính trị, họ luôn gây ra những căng thẳng với Mỹ và điều này có thể sẽ làm chương trình Top Gun của Không quân Mỹ được tiếp tục tăng cường. Do nỗ lực mới của Trung Quốc về "đào tạo không đồng dạng", các trường đào tạo Top Gun và Red Flag của Mỹ đang được khôi phục trở lại thời kỳ phát triển mạnh mẽ trước đây của nó. Động thái này của Trung Quốc chắc chắn là một điều mang đầy ý nghĩa, vì nó cho thấy mức độ nghiêm trọng trong việc chuẩn bị cho các phi công chiến đấu của họ biết cách chiến đấu thế nào để đánh bại các phi công Đài Loan và phi công Mỹ.

Đào tạo không đồng dạng được thực hiện ra sao?

Hải quân Mỹ đã tân trang lại các máy bay chiến đấu F-16 dư thừa từ Lực lượng bảo vệ Quốc gia của Không quân Mỹ để giúp các phi công F-16 của họ có thể giả dạng huấn luyện với các phi công F-18 biết cách làm thế nào để đánh bại các phi công từ kẻ thù tiềm năng Trung Quốc. Sở dĩ F-16 được họ lựa chọn do các máy bay này có những đặc tính thao diễn tương tự như những chiến đấu cơ của kẻ thù tiền năng. Ngoài ra, cả Nga và Trung Quốc cũng đều sử dụng F-16 làm mô hình chiến đấu phổ biến nhất cho những chiến đấu cơ mới nhất của họ như MiG-29 (Nga) và J-10 (Trung Quốc).

Cuối những năm 1980, Hải quân Mỹ đã mua 26 mô hình đặc biệt các máy bay F-16N (Navy). Nhưng trong những năm 1990, họ đã cho nghỉ hưu toàn bộ số máy bay này do phần khung thân kim loại của chúng bị hơi nước biển ăn mòn và phải chờ đợi thêm gần một thập kỷ để có thêm 16 máy bay như vậy.

Hải quân Mỹ cũng sử dụng cả máy bay F-5 để mô phỏng các máy bay chiến đấu hiệu suất thấp hơn của kẻ thù như MiG-21. Trong đó bao gồm việc mua và sửa đổi lại 44 chiến đấu cơ F-5E từ Thụy Sĩ. Cấu hình chiến đấu cơ F-5 sửa đổi được trang bị 2 pháo 20mm và mang được 3 tấn bom và tên lửa và đạt được hiệu suất tốt hơn các máy bay tương tự của Nga và Trung Quốc.